Γέννα στο νερό: η χρήση του νερού στον τοκετό

Η χρήση νερού στην εγκυμοσύνη & τον τοκετό, είναι μέρος της μεγάλης προσπάθειας που γίνεται διεθνώς, προκειμένου να αναδειχθεί ο τοκετός & η εγκυμοσύνη, σαν ένα φυσιολογικό γεγονός που απαιτεί μεν σταθερή, συχνή  & πολύπλοκη -με την χρήση τεχνολογίας- ιατρική παρακολούθηση, όσο όμως εξελίσσεται φυσιολογικά, προϋποθέτει την ελάχιστη ιατρική παρέμβαση κι αυτή αιτιολογημένα.

Στην προσπάθεια η επίτοκος να «διαχειριστεί» τον πόνο & τον χρόνο, τη διάρκεια δηλαδή του τοκετού, αναπτύχθηκαν διάφορες μέθοδοι, όπως ο «ανώδυνος» τοκετός, η ψυχοπροφυλακτική, η yoga, η χαλάρωση κ.α. Είναι, ορθότερο επιστημονικά σ’ αυτές τις μεθόδους να εντάξουμε και τον «τοκετό στο νερό». Όχι δηλαδή μια ξεχωριστή οντότητα αλλά ένας ακόμα τρόπος, πολύ σημαντικός για να εξελιχθεί πιο ευχάριστα, με ασφάλεια, λιγότερο επώδυνα και ταχύτερα ένας φυσιολογικός τοκετός.

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΤΟΚΕΤΟ ΣΤΟ ΝΕΡΟ

«Τί σημαίνει «τοκετός στο νερό;»

«Τοκετός στο νερό» δεν σημαίνει κατ’ ανάγκη ότι το παιδί γεννιέται στο νερό, αλλά ότι η μητέρα στη διάρκεια του τοκετού χρησιμοποιεί το νερό. Έτσι στην Αγγλία, που αποτελεί καθιερωμένη μέθοδο, έχει καταγραφεί ότι από τις επίτοκες που είχαν στη διάθεση τους «πισίνα», το 70% την χρησιμοποίησε σε κάποιες φάσεις και μόνο το 38% από αυτές γέννησε μέσα.

Ο τοκετός στο νερό απαιτεί, όπως και οι άλλες μέθοδοι, μικρή ειδική προετοιμασία της γυναίκας. Δεν ανταγωνίζεται, αλλά χρησιμοποιεί και συνεργάζεται με όλες τις άλλες μεθόδους και τα «εργαλεία» της ψυχοπροφυλακτικής που βοηθούν στον ενεργό φυσιολογικό τοκετό.

Βασικές προϋποθέσεις & κανόνες ασφαλείας

Η βασική, βέβαια, προϋπόθεση είναι να το επιθυμεί πραγματικά η επίτοκος. Εφόσον συμβαίνει αυτό, θα πρέπει να απευθυνθεί σε κάποιο οργανωμένο κέντρο, ώστε να λάβει όλες τις απαραίτητες πληροφορίες & να είναι σίγουρη ότι όλα θα πάνε κατ’ ευχήν. Ισχύει  γενικά, ότι κάθε τοκετός που μπορεί να διεξαχθεί φυσιολογικά, μπορεί να γίνει με τη μέθοδο του νερού.

Αντίθετα, όταν αναφερόμαστε στο μη φυσιολογικό τοκετό, εννοούμε αυτόν που γίνεται με καισαρική ή προκαλείται με φάρμακα & σε αυτές τις περιπτώσεις δεν μπορούμε να εκμεταλλευτούμε το νερό. Ταυτόχρονα, θα πρέπει να έχουμε συνεχή ή τουλάχιστον διακεκομμένη ακρόαση των παλμών και όλα αυτά, εφόσον φυσικά  δεν υπάρχουν κάποιες από τις προαναφερόμενες αντενδείξεις.

Μελέτη του Ινστιτούτου Υγείας του Παιδιού στο Λονδίνο (21-8-1999, Medical Journal) έδειξε ότι σε σύνολο 4.032 γεννήσεων στο νερό, που πραγματοποιήθηκαν ανάμεσα στο διάστημα 1994-1996 στη Μ.Βρετανία, σημειώθηκαν μόνο 5 περιγεννητικοί θάνατοι (δηλ. ποσοστό 1,2 %), ενώ 34 νεογνά χρειάστηκαν ειδική παιδιατρική φροντίδα (ποσοστό 8,4%ο). Τα ποσοστά αυτά δείχνουν ότι εφόσον τηρηθούν οι προβλεπόμενοι κανόνες ασφαλείας, δεν παρατηρείται καμία διαφορά ανάμεσα στους δύο τρόπους μαίευσης, αναφορικά με την ασφάλεια της επιτόκου & του νεογνού της.  

Πότε αντενδείκνυται ο «τοκετός στο νερό»

Η κυριότερη από τις «αντενδείξεις», είναι η περίπτωση να μην θέλει η γυναίκα να ακολουθήσει αυτή την μέθοδο. Από εκεί και πέρα, υπάρχουν ορισμένες περιπτώσεις στις οποίες δεν μπορεί να ακολουθηθεί η διαδικασία αυτή. Η αιμορραγία κατά το πρώτο ή τρίτο στάδιο του τοκετού, οι περιπτώσεις προεκλαμψίας, η ανώμαλη προβολή του εμβρύου, η πολύδυμη κύηση, ο πρόωρος τοκετός ή η περίπτωση κατά την οποία αργεί η αποκόλληση του πλακούντα, είναι οι βασικότερες αντενδείξεις σύμφωνα με την «Αγγλική Σχολή».

Το Πανεπιστήμιο Gottingen θεωρεί ως σημαντικότερες αντενδείξεις, εκτός από τις προαναφερόμενες, το παθολογικό καρδιοτοκογράφημα, τις ανώμαλες προβολές, την πλακουντιακή ανεπάρκεια, τις δυσαναλαγίες θέσεις κ.α. Οι διάφορες μολύνσεις ή λοιμώξεις της μητέρας, όπως π.χ. η ηπατίτιδα, ή τα καρδιοκυκλοφορικά προβλήματα της μητέρας είναι επίσης παράγοντες που δρουν απαγορευτικά. Τέλος, σε περιπτώσεις που το έμβρυο είναι πολύ μεγάλο ή υπολοιπόμενης ενδομήτριας ανάπτυξης, καθώς επίσης και όταν έχουμε παρατεταμένο, εργώδη τοκετό δεν συνίσταται η γέννα στο νερό. Σε αυτές τις περιπτώσεις, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε το νερό μέχρι τη φάση της εξώθησης, ώστε να μαλακώσουν οι πόνοι, και μετά η γυναίκα να βγει και να γεννήσει εκτός νερού. Αντίστοιχα, ο τοκετός στο νερό δεν μπορεί να γίνει σε μία γυναίκα που έχει ήδη γεννήσει μία πρώτη φορά με καισαρική και θέλει να γεννήσει τη δεύτερη φορά φυσιολογικά, γιατί σε αυτή την περίπτωση χρειάζεται ιδιαίτερη παρακολούθηση.  

Πλεονεκτήματα

Ο τοκετός με τη χρήση νερού, έχει εξαιρετικά ευεργετική επίδραση στην διαχείριση, τόσο του πόνου όσο και της συνολικής διάρκειας του τοκετού. Μιλώντας με ιατρικούς όρους, η γέννα στο νερό συνεπάγεται:

• μείωση της έκκρισης αδρεναλίνης – κατεχολαμινών,
• αύξηση της έκκρισης των ενδορφινών και της οξυτοκίνης,
• αύξηση των θετικών ψυχολογικών παραμέτρων, αφού έχουμε ελάττωση του άγχους & αίσθηση της ιδιωτικότητας,
• αποτελεσματικότερες συσπάσεις της μήτρας,
• γενική μυϊκή χαλάρωση,
• επιτάχυνση της διαστολής του τραχήλου,
• μεγαλύτερη διατατικότητα των μαλακών μορίων,
• μεγαλύτερη δυνατότητα και ευκολία επιλογής κινήσεων και θέσεων,
• μικρή πτώση της πίεσης,
• διευκόλυνση του αναπνευστικού,
• βελτίωση του κυκλοφορικού και ταυτόχρονα καλύτερη αιμάτωση και οξυγόνωση της μήτρας,
• μείωση του πόνου,
• καλύτερη συνεργασία με το γιατρό και λιγότερη κόπωση για την επίτοκο.

Πρακτικά θέματα

Η θερμοκρασία του νερού κυμαίνεται μεταξύ των 36-38^ο C, ακριβώς στην ίδια θερμοκρασία με την οποία βρίσκεται το παιδί στη μήτρα.

Η είσοδος της επιτόκου στο νερό γίνεται μόλις η διαστολή γίνει μεγαλύτερη των 5 cm και διαρκεί συνολικά 1-2 ώρες.  Πριν και μετά την διαδικασία του τοκετού στο νερό, γίνεται αποστείρωση της πισίνας με χλώριο, cetavlon και λάμπες υπεριώδους ακτινοβολίας, ώστε δεν χρειάζεται να ανησυχείτε για μολύνσεις της εγκύου ή του νεογέννητου.

Κατά την διάρκεια του τοκετού γίνεται καρδιοτοκογραφικός έλεγχος, με συνεχή ή διακεκομμένη ακρόαση των παλμών ανά 15 με 20 λεπτά. Ο τρόπος εξέτασης γενικά, είναι όμοιος με αυτόν που ακολουθείται και στον εκτός νερού τοκετό. Σε περιπτώσεις δυστοκίας ώμων, μπορεί να γίνει χρήση ειδικής καρέκλας, ενώ διευκολύνεται η αποκόλληση πλακούντα. Η περινεοτομή είναι σπάνια, καθώς οι ρήξεις είναι εξαιρετικά σπάνιες λόγω της μεγαλύτερης διασταλτικότητας.

Πως επιδρά το νερό στον πόνο

Το ζεστό νερό απομακρύνει τον πόνο, επιδρώντας στο νευρικό σύστημα. Η πυροδότηση της αισθητικής οδού ενεργοποιεί τις αισθητικές ίνες που έχουν μεγαλύτερη διάμετρο, μεγαλύτερη ταχύτητα αρωγής και μεγαλύτερη αγωγιμότητα από τις ίνες του πόνου. Κατά την διάρκεια της εμβύθισης σε ζεστό νερό, οι αισθητικές αυτές οδοί ανταγωνίζονται με τις νευρικές οδούς του πόνου: ως αποτέλεσμα, η αίσθηση του πόνου περιορίζεται η διακόπτεται.

Τού  κ. Ιωάννη Μουζάλα,Χειρουργού Γυναικολόγου- Μαιευτήρα και της κ. Παλιούρα Ελισάβετ,μαίας.