Η κοινωνική ζωή των μωρών!

Μπορεί οι κινήσεις τους να είναι περιορισμένες, να μην μπορούν να μιλήσουν, να κουνούν μόνο χέρια και πόδια, να μην καταλαβαίνουν τα πάντα, όμως η ανάπτυξη των κοινωνικών ικανοτήτων των μωρών είναι ταχύτατη!

Από το πρώτο τους χαμόγελο, που μπορεί να συγκεντρώσει ένα ενθουσιώδες πλήθος συγγενών και φίλων, τα μωρά αναπτύσσουν τις κοινωνικές τους ικανότητες ταχύτατα τους πρώτους μήνες ζωής τους συγκριτικά με οποιαδήποτε άλλη περίοδο ανάπτυξής τους. Δεν είναι, άλλωστε, τυχαίο το ότι ένα μωρό αναγνωρίζει τα προσφιλή του πρόσωπα και ηρεμεί όταν αυτά βρίσκονται κοντά του. Ας εξευρευνήσουμε, λοιπόν, πώς κοινωνικοποιούνται τα μωρά καταγράφοντας τα πιο σημαντικά βήματα της κοινωνικής τους έκφρασης!

0 – 6 μηνών

Μόλις μερικών ωρών τα μωρά λατρεύουν την παρέα… της μαμάς τους! Ενώ κλαίνε και σπαράζουν μόλις γεννηθούν, μόλις ακουμπήσουν στο στήθος της μαμάς αμέσως ηρεμούν και κοιμούνται ή θηλάζουν. Ανοίγουν δειλά τα ματάκια τους και κοιτάζουν έντονα προς τη μεριά της μητέρας και μόλις γίνουν μιας εβδομάδας αναγνωρίζουν το πρόσωπο της μητέρας. Έρευνες μάλιστα έχουν δείξει ότι τα νεογέννητα προτιμούν το σχήμα του προσώπου από τα τετραγωνισμένα σχήματα.

Καθώς εβδομάδα ανά εβδομάδα ο δεσμός μητέρας και μωρού μεγαλώνει, το μωρό εξακολουθεί να δείχνει ενθουσιασμό κάθε φορά που βλέπει το πρόσωπο της μητέρας του και προσπαθεί να μιμηθεί τις εκφράσεις της. Σε ηλικία 6 εβδομάδων αναπτύσσει την πρώτη σημαντική κοινωνική του ικανότητα, αφού χαμογελάει!

Στους 4 μήνες το μωρό λατρεύει τα χάδια από τα αγαπημένα του πρόσωπα, τη μαμά και τον μπαμπά. Αρχίζει να γίνεται ιδιαίτερα κοινωνικό και απολαμβάνει αγκαλιές και από άλλους, όπως τον παππού και τη γιαγιά. Ενίοτε, όμως, τα μωρά τρομάζουν από ένα τραχύ πρόσωπο, γι’ αυτό φροντίστε ο παππούς να είναι ξυρισμένος!

Στους 5 μήνες τα μωρά ενθουσιάζονται από άλλα μωρά και κυρίως από αυτό που βλέπουν στον καθρέφτη (δηλαδή τον εαυτό τους, αφού δεν αναγνωρίζουν ακόμα το είδωλό τους και θεωρούν ότι είναι κάποιος άλλος απέναντί τους).

6 – 12 μηνών

Στην ηλικία των 6 μηνών μπορείτε να αρχίσετε την προσπάθειά σας να διδάξετε στο μωρό σας βασικές κοινωνικές εκφράσεις, όπως να κουνάει το χεράκι για να λέει «γεια», να στέλνει φιλάκια και να κάνει την κίνηση για «ευχαριστώ». Αυτό δεν σημαίνει ότι το μωρό σε αυτήν την ηλικία θα μπορεί να τα κάνει κιόλας. Μπορεί, όμως, να κατανοεί τι του λέτε. Ξεκινώντας να του δείχνετε αρκετά νωρίς, θα είναι σε θέση αργότερα να επαναλάβει αυτά που του διδάσκετε. Άλλωστε έτσι θέτετε τις βάσεις της ευγένειας!

Μεταξύ 6 και 9 μηνών το μωρό σας ξεκινά να αναπτύσσει τη μνήμη του, ώστε να συγκρατεί και να αναγνωρίζει ποιοι το φροντίζουν. Επιπλέον αναπτύσσει ιδιαίτερη εξάρτηση από το άτομο που το φροντίζει, κατά κύριο λόγο τη μητέρα. Επίσης μπορεί να καταλάβει όταν κάποιο άτομο γύρω του είναι άγνωστο και μπορεί να ταραχτεί εάν δεν είναι παρούσα η μητέρα του. Το «άγχος του αποχωρισμού» είναι και αυτό μια κοινωνική έκφραση. Για να το βοηθήσετε να κοινωνικοποιηθεί φροντίστε κάθε φορά που ένα νέο πρόσωπο έρχεται στο σπίτι να είστε μπροστά, ώστε να ξεθαρρέψει, να νιώσει εμπιστοσύνη και να δείξει τον καλό του εαυτό! Σε αυτήν την ηλικία τα μωρά αρέσκονται να περνούν χρόνο με τα μεγαλύτερα αδέλφια τους και κυρίως να τα παρατηρούν να παίζουν. Με αυτόν τον τρόπο μαθαίνουν πώς να βρίσκονται στον ίδιο χώρο με άλλα παιδιά.

Από την ηλικία των 10 μηνών αρχίζει να μιμείται τις κινήσεις και τις πράξεις των μεγαλύτερων αδελφών του. Παρά το γεγονός ότι το μωρό σας είναι ακόμα μικρό για να παίξει με τα αδέλφια του είναι σε θέση να παίζει μόνο του για πολλή ώρα και να δείχνει ικανοποιημένο. Μπορεί να το ακούτε να «μιλάει» με τις ώρες στον εαυτό του και να κουνάει χέρια και πόδια, ενώ αν χρησιμοποιεί στράτα θα παρατηρήσετε ότι πηγαινοέρχεται σαν βολίδα μέσα στο σπίτι!

Top tip:

Σε αυτήν την ηλικιακή ομάδα ένα μωρό μπορεί να δείχνει ότι απολαμβάνει τον ήρωα του αγαπημένου του βιβλίου (π.χ. ένα αρκουδάκι, η την Ντόρα τη μικρή εξερευνήτρια κ.ά.) αυτό όμως δεν σημαίνει ότι αν του φέρετε ζωντανό μπροστά του κάποιον μεταμφιεσμένο στον αγαπημένο του ήρωα θα αντιδράσει με χαρά. Είναι πιθανότερο να φοβηθεί. Εάν, λοιπόν, αποφασίσετε να κάνετε πάρτι και να φέρετε κλόουν ή μια φιγούρα γνωστού ήρωα παραμυθιών, υπολογίστε ότι το μωρό μπορεί και να τρομάξει, οπότε είναι προτιμότερο να το μεταφέρετε σε κάποιο άλλο δωμάτιο και να του δώσετε μερικά παιχνίδια για να παίξει.

12 – 18 μηνών

Στην ηλικία των 12 μηνών το νήπιο πια είναι σε θέση να καταλάβει ότι είναι μια ξεχωριστή από εσάς οντότητα. Εξακολουθεί να μην αναγνωρίζει τον εαυτό του στον καθρέφτη, κάτι που το πετυχαίνει μεταξύ 15 και 18 μηνών.

Γύρω στους 16 μήνες μπορεί να εκφράσει την τρυφερότητά του, ανταποδίδοντας με τον τρόπο του τα φιλιά αλλά και τα χάδια. Λόγω της εγωκεντρικής του φάσης ένα μωρό 12 μηνών μπορεί να χαίρεται τη συντροφιά των άλλων, όμως δεν είναι έτοιμο να μοιραστεί τα πράγματά του. Εσείς πρέπει να συνεχίσετε να το ενθαρρύνετε να παίζει με άλλα μωρά.

Στους 18 μήνες πολλά νήπια έχουν την τάση να γίνονται επιθετικά χτυπώντας ή δαγκώνοντας τους άλλους. Αυτό μπορεί να ξεκινήσει τυχαία, αν όμως δώσετε σημασία δεν θα σταματήσει να φέρεται έτσι, γιατί θα έχει βρει έναν τρόπο να τραβάει την προσοχή σας. Καθώς μεγαλώνει αρχίζει να αντιλαμβάνεται ότι οι άλλοι άνθρωποι έχουν συναισθήματα, που είναι η βάση για να κάνει φιλίες. Παρά το γεγονός ότι δεν μπορεί να το καταλάβει πλήρως, είναι χρήσιμο να του διδάξετε τα διαφορετικά συναισθήματα χρησιμοποιώντας το αγαπημένο του λούτρινο ζωάκι, μέσα από απλές ερωτήσεις όπως «Πώς νιώθει σήμερα το αρκουδάκι σου, χαρούμενο ή λυπημένο;».

Top tip:

Γύρω στους 18 μήνες κάντε το πείραμα με τον καθρέφτη. Βάλτε λίγο κραγιόν στο μέτωπο του παιδιού και αφήστε το μπροστά στον καθρέφτη. Εάν προσπαθήσει να σβήσει το σημάδι του, τότε αντιλαμβάνεται ότι το είδωλο που βλέπει στον καθρέφτη είναι ο… εαυτός του.

+18 μηνών

Είναι η περίοδος με τα περισσότερα πείσματα. Καθώς το νήπιο αρχίζει να γίνεται ολοένα και πιο ανεξάρτητο γίνεται παράτολμο, γεγονός που θα φέρει πολλές «μάχες» μαζί του. Όμως δεν πρέπει να ξεχνάτε ότι σε αυτήν την ηλικία δεν είναι σε θέση να διαχειριστεί τα συναισθήματά του. Έτσι, μπορεί να είναι μουτρωμένο, να τσιρίζει έντονα, να πεισμώνει. Φανείτε σταθεροί! Μη φωνάζετε και μην υποχωρείτε όσο δύσκολο κι αν είναι.

Ένα νήπιο μπορεί να κάνει και να έχει πολλούς φίλους, όμως είναι κτητικό με τα παιχνίδια του. Με πολλή υπομονή πρέπει να του εξηγήσετε ότι μπορεί να μοιραστεί τα παιχνίδια του και στο τέλος της ημέρας να είναι και πάλι δικά του. Προτιμήστε παιχνίδια δραστηριοτήτων, όπως κρυφτό, μπάλα, αλλά και τα παιχνίδια ρόλων, που μπορεί να παίξει με άλλα παιδιά.

Στην ηλικία των 2 ετών ένα νήπιο δείχνει την ευχαρίστησή του όταν βρίσκεται ανάμεσα σε άλλα νήπια, αλλά εξακολουθεί να απολαμβάνει το μοναχικό παιχνίδι, παρά την παρουσία άλλων παιδιών. Του αρέσει, με άλλα λόγια, να παίζει παράλληλα με άλλα παιδιά και όχι μαζί τους. Δεν είναι σε θέση να κάνει φιλίες πριν από τα 3 ή 4 έτη του, όμως η κοινωνικότητά του θα εκτοξευθεί πριν το καταλάβετε!

Αξίζει να διαβάσετε:

«Φροντίζω το μωρό μου», εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ

Mε τη συνεργασία της ψυχολόγου, MSc παιδοψυχολογίας Lancaster University, πτυχιούχου Πάντειου Πανεπιστημίου (ειδίκευση στη συστημική οικογενειακή ψυχοθεραπεία, BTEC in SPLD-Dyslexia, συμβουλευτική γονέων-ζεύγους-παιδιού-εφήβου), Σίλειας Δημουλή