Η περίοδος της λοχείας

Η λοχεία είναι η μεταβατική περίοδος κατά την οποία ο οργανισμός προσπαθεί να επανέλθει προοδευτικά –μέσα σε περίπου 40 ημέρες– στην κατάσταση πριν από την εγκυμοσύνη.

Πώς θα φαΙνεστε…

Στήθος & κοιλιά: Τις πρώτες εβδομάδες πιθανότατα να μοιάζετε ακόμη και σαν 4-5 μηνών έγκυος. Καθώς όμως η μήτρα σταδιακά επανέρχεται στο φυσιολογικός της μέγεθος μέσα σε 40 ημέρες, η κοιλιά αρχίζει να «μαζεύει», ενώ το πρήξιμο υποχωρεί σταδιακά. Όλο αυτό το διάστημα φροντίστε με ειδικά καλλυντικά για τις ραγάδες τόσο στην κοιλιά όσο και στο στήθος σας και τους γλουτούς σας. Αν θηλάσετε, το στήθος σας θα μεγαλώσει και όταν σταματήσετε τον θηλασμό ή αν διακόψετε το γάλα σας, ίσως υποστεί χαλάρωση. Προστατέψτε το με κατάλληλα σουτιέν, ασκήσεις και κρέμες σύσφιξης.

Δέρμα: Η ταλαιπωρία του τοκετού μπορεί να το αφυδατώσει. Καθαρίζετέ το λοιπόν προσεκτικά και χρησιμοποιείτε καθημερινά ενυδατική κρέμα. Απολαύστε κρέμες και μάσκες ομορφιάς καθώς και ένα ευεργετικό μασάζ.

Πόδια: Συνήθως το πρήξιμο της εγκυμοσύνης υποχωρεί σταδιακά τις πρώτες μέρες μετά τον τοκετό. Η κατανάλωση υγρών, η κατάλληλη διατροφή, το περπάτημα, η ξεκούραση και η τοποθέτηση των ποδιών πιο ψηλά, πάνω σε μαξιλάρια, όταν ξαπλώνετε θα σας ανακουφίσουν.

Με το μωρό στο σπΙτι

• Τουλάχιστον κατά την πρώτη εβδομάδα αφοσιωθείτε στο μωρό για να συνηθίσετε τις νέες σας υποχρεώσεις ως μητέρα. Μην αφήνετε συγγενείς και φίλους να σας «πολιορκούν» και ζητήστε βοήθεια στις οικιακές δουλειές.
• Σεξ μπορείτε να κάνετε μετά από 4 περίπου εβδομάδες, ενώ η περίοδός σας θα επανέλθει 20 ημέρες με 6 μήνες μετά τον τοκετό.
• Μετά τη δεύτερη περίοδο επισκεφθείτε το γυναικολόγο για να κάνετε γυναικολογική εξέταση, Τεστ Παπανικολάου και υπέρηχο. 

«Κι αν πάθω κατάθλιψη;»

Κατά τη λοχεία μπορεί να εμφανιστούν διάφορα σύνδρομα, όπως είναι η θλίψη της μητρότητα (maternity blues), η ψύχωση της λοχείας και η κατάθλιψη.

• Η θλίψη της μητρότητας συνήθως παρουσιάζεται μετά την τρίτη ημέρα της λοχείας και υποχωρεί χωρίς καμία θεραπεία μετά από μία περίπου εβδομάδα. Χαρακτηρίζεται από κλάμα, ευερεθιστότητα, απότομες αλλαγές της διάθεσης ή ακόμη και ευφορία. Συνήθως δεν απαιτείται φαρμακευτική αγωγή και αρκεί η υποστήριξη και η ενημέρωση.
• Η ψύχωση της λοχείας σε όσες έγιναν για πρώτη φορά μαμάδες συνήθως εμφανίζεται τις πρώτες δύο εβδομάδες μετά τη γέννα και οφείλεται σε γενετικούς, βιολογικούς (κυρίως ορμονικούς), ψυχολογικούς, κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες. Χαρακτηρίζεται από ανησυχία, διέγερση, αϋπνία, σύγχυση ή διαταραχή του συναισθήματος. Πρόκειται για σοβαρή ψυχική διαταραχή  που απαιτεί άμεση ψυχιατρική αντιμετώπιση. 
• Η κατάθλιψη της λοχείας εμφανίζεται συνήθως τις πρώτες έξι εβδομάδες μετά τον τοκετό και χαρακτηρίζεται από μελαγχολικό συναίσθημα, αϋπνία, αδυναμία συγκέντρωσης, έλλειψη ή περιορισμό των ενδιαφερόντων και των δραστηριοτήτων ή απαισιοδοξία για το μέλλον. Η επαρκής ψυχιατρική αντιμετώπιση προφυλάσσει από ενδεχόμενο υποτροπιασμό.  

Ποια εΙναι τα συμπτώματα;

Τα συνηθέστερα συμπτώματα είναι ανησυχία, ευερεθιστότητα, αίσθημα θλίψης, απελπισίας και ανικανότητας, συχνά κλάματα, μειωμένη ενεργητικότητα και μειωμένο κίνητρο και ενδιαφέρον για την εκπλήρωση προσωπικών, οικογενειακών ή επαγγελματικών υποχρεώσεων, υπερβολική ή ανεπαρκής λήψη τροφής, διαταραχές ύπνου, συγκέντρωσης, δυσκολία στη λήψη αποφάσεων, αισθήματα ανεπάρκειας, ενοχής, απομάκρυνση από τους φίλους και την οικογένεια και διάφορες σωματικές ενοχλήσεις (κεφαλαλγίες, ταχυπαλμίες κ.ά.). Γι’ αυτό, τόσο εσείς όσο και οι κοντινοί σας άνθρωποι πρέπει να προσέχετε τα σημάδια.

Πώς αντιμετωπΙζεται;

Μερικές χρήσιμες συμβουλές για τη νέα μητέρα, που παρουσιάζει καταθλιπτικά συμπτώματα, είναι οι εξής:

• Να ξεκουράζεται όσο μπορεί συχνότερα, ακολουθώντας τους ρυθμούς του βρέφους.
• Να μη θέτει υπερβολικά πιεστικούς στόχους στον εαυτό της. 
• Να ζητά τη συμμετοχή και τη βοήθεια του συζύγου, της οικογένειας και των φίλων, όπου και όταν αυτό είναι εφικτό.
• Να εκφράζει όσα ακριβώς αισθάνεται στους πολύ κοντινούς της ανθρώπους και στον σύζυγό της.
• Να βρίσκεται τακτικά μόνη με τον σύντροφό της. 
• Να μη μένει για πολύ χρόνο μόνη της, να φροντίζει τον εαυτό της και να βγαίνει από το σπίτι.
• Να μην κάνει μεγάλες αλλαγές στη ζωή της κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή αμέσως μετά.

Αν παρόλα αυτά τα συμπτώματα της κατάθλιψης επιμείνουν, θα πρέπει η νέα μητέρα να ζητήσει τη βοήθεια ειδικού. Ανάλογα με το είδος και τη βαρύτητα της κατάθλιψης, την προσωπικότητα της γυναίκας, το ατομικό και οικογενειακό ιστορικό της, ο ειδικός θα επιλέξει τον τρόπο με τον οποίο θα μπορέσει να τη βοηθήσει αποτελεσματικά.

Σε ορισμένες περιπτώσεις αρκεί είτε μία σειρά συνεδριών, υποστηρικτικού και συμβουλευτικού τύπου, είτε η εφαρμογή μιας βραχείας ψυχοθεραπευτικής μεθόδου, για να ξεπερασθεί το πρόβλημα.

Σε άλλες όμως περιπτώσεις θα χρειασθεί φαρμακευτική αγωγή,  που θα διαρκέσει συνήθως περίπου ένα εξάμηνο.

Θα υπάρξουν επίσης περιπτώσεις όπου θα χρειασθεί συνδυασμός ψυχοθεραπείας και φαρμακευτικής αγωγής και άλλες όπου θα ξεκινήσει, με αφορμή την κατάθλιψη της λοχείας, μια πιο μακροχρόνια ψυχοθεραπεία.

Ποιες εΙναι οι αιτΙες της;

Πολλές φορές δεν είναι ξεκάθαρες. Άλλες φορές, όμως, υπάρχει κληρονομική προδιάθεση και άλλες φορές μπορούν να αποδοθούν σε εξωγενείς ψυχοπιεστικούς ή ορμονικούς παράγοντες. Ορισμένοι παράγοντες αυξάνουν τις πιθανότητες εμφάνισης επιλόχειας κατάθλιψης: το ατομικό ή το οικογενειακό ιστορικό ψυχικής πάθησης, η κατάχρηση ουσιών, η έλλειψη υποστήριξης από συγγενείς και φίλους, το άγχος σε σχέση με το έμβρυο πριν τον τοκετό, προβλήματα με προηγούμενη γέννα, συζυγικά ή οικονομικά προβλήματα, καθώς και η νεαρή ηλικία της μητέρας.

Μετά τον τοκετό τα οιστρογόνα και η προγεστερόνη, που κατά την περίοδο της κυήσεως  είχαν αυξηθεί σημαντικά, επανέρχονται στα φυσιολογικά τους επίπεδα, και αυτή η ταχεία μεταβολή στα επίπεδα των ορμονών θεωρείται αιτία κατάθλιψης. Το ίδιο μπορεί να συμβεί και με τις ορμόνες του θυρεοειδούς, των οποίων η έλλειψη μπορεί να προκαλέσει καταθλιπτικά συμπτώματα, ευερεθιστότητα, μείωση του ενδιαφέροντος για τις δραστηριότητες της ζωής, αύξηση βάρους, κόπωση, αδυναμία  και διαταραχές του ύπνου. 

Άλλοι σημαντικοί παράγοντες που ευνοούν την εμφάνιση της επιλόχειας κατάθλιψης είναι και οι παρακάτω:

• Ο διακεκομμένος ύπνος, επειδή πρέπει να τρώει ανά τακτά χρονικά διαστήματα το μωρό.
• Η αίσθηση της αδυναμίας εκπλήρωσης των νέων υποχρεώσεών της, ως μαμά .
• Οι αλλαγές στην επαγγελματική και κοινωνική ζωή.

Τι λένε οι αριθμοί:

• Το 50-75% των γυναικών εμφανίζει σε κάποιο βαθμό κάποια καταθλιπτικά συμπτώματα κατά τη λοχεία.
• Το 90% πάντως ξεπερνά χωρίς κάποια ειδική παρέμβαση τα συναισθήματα αυτά μέσα σε μερικές εβδομάδες.
• Μερικές όμως παρουσιάζουν επιδείνωση και τελικά επιλόχειο κατάθλιψη.
• Συνολικά το 5-7% των νέων μητέρων θα χρειασθεί θεραπεία.

Με τη συνεργασία του μαιευτήρα-γυναικολόγου, Νίκου Μουρελάτου