«Μαμά, δεν σε ακούω...»

Μιλάτε στο μικρό σας, αλλά φαίνεται σαν να μην ακούει ούτε να καταλαβαίνει; Διαβάστε το άρθρο μας και διασφαλίστε πως το παιδί σας δεν αντιμετωπίζει κάποιο πρόβλημα ακοής!

Η βαρηκοΐα είναι ένα από τα πιο συνήθη προβλήματα ακοής, τα οποία μπορούν να εμφανιστούν σε οποιαδήποτε φάση της ζωής ενός ατόμου, ακόμη και στη βρεφική ή την παιδική ηλικία. Πιο συγκεκριμένα η βαρηκοΐα είναι μια δυσλειτουργία η οποία αφορά τη μειωμένη ακοή και όχι την απώλεια ακοής. Η βαρηκοΐα μπορεί να προκαλέσει περαιτέρω προβλήματα σε ένα παιδί που βρίσκεται στην ανάπτυξη, όπως δυσχέρεια στην ομιλία του αλλά και στην ικανότητα μάθησης. Εάν ένα παιδί φτάσει στο σημείο της κώφωσης, τότε δεν μπορεί να κατανοήσει την ομιλία και συνήθως χρησιμοποιεί τα χέρια του και δεν αρθρώνει σωστά τις λέξεις για να επικοινωνήσει.

Στην περίπτωση που παρατηρήσετε κάτι τέτοιο ή υποψιάζεστε ότι το παιδί σας δεν ακούει καλά, είναι σημαντικό να επικοινωνήσετε με τον γιατρό. Η εμφάνιση της βαρηκοΐας οφείλεται είτε σε κάποιο χτύπημα στο κεφάλι, είτε σε φλεγμονές του αφτιού, είτε στη συχνή έκθεση σε δυνατούς θορύβους. Ιδιαίτερα στην παιδική ηλικία, όπου η ωτίτιδα είναι συχνό φαινόμενο, χρειάζεται να ελέγχετε συστηματικά και να παρατηρείτε την ακοή του παιδιού σας. Επίσης, έρευνες έχουν δείξει ότι το βεβαρημένο οικογενειακό ιστορικό, το ελλιπές βάρος ενός νεογέννητου, καθώς και η έκθεσή του σε μια ιογενή λοίμωξη που έχει επηρεάσει την ακοή (π.χ. ερυθρά), αποτελούν σοβαρά αίτια για ενδεχόμενα προβλήματα ακοής στη μετέπειτα ζωή του.

Μορφές βαρηκοΐας

Εντοπίζονται διάφοροι τύποι βαρηκοΐας που μπορεί να εκδηλώσει ένα παιδί, όπως κι ένας ενήλικας. Διαβάστε παρακάτω και ενημερωθείτε για όσα δεν ξέρετε γύρω από το ζήτημα της μειωμένης ακοής.

- Αισθητηριονευρολογική βαρηκοΐα: Σε αυτήν την περίπτωση η βλάβη εντοπίζεται στο έσω αφτί και στον ακουστικό φλοιό ή στις νευρικές οδούς, από το αφτί μέχρι τον εγκέφαλο. Ο τύπος αυτός της βαρηκοΐας χωρίζεται σε δύο υποκατηγορίες: την περιφερική, που ονομάζεται η βαρηκοΐα στην οποία η βλάβη αφορά τον κοχλία ή την αρχή του κοχλιακού νεύρου, και την κεντρική, όπου η βλάβη αφορά την κεντρική ακουστική οδό από το κοχλιακό νεύρο μέχρι τον ακουστικό φλοιό στον κροταφικό λοβό του εγκεφάλου. Σε αυτήν την περίπτωση η ακοή του παιδιού σας εμφανίζεται μειωμένη, όπως επίσης το ίδιο ισχύει για την ομιλία του αλλά και την αντίληψή του, τα οποία σχετίζονται άμεσα με την καλή ακοή.

- Βαρηκοΐα αγωγιμότητας: Η βλάβη εντοπίζεται στο σύστημα μεταβίβασης του ήχου, δηλαδή στο έξω ή στο μέσο αφτί. Σε αυτήν την περίπτωση ο ήχος δεν μεταδίδεται αποτελεσματικά στον ακουστικό πόρο, με πιο σύνηθες αποτέλεσμα το να μειώνεται η έντασή του, οπότε και το παιδί να μην ακούει καλά.

- Συνδυασμένη βαρηκοΐα: Όταν εντοπιστεί βαρηκοΐα αγωγής και αισθητηριονευρολογική βαρηκοΐα στο ίδιο αφτί, τότε μιλάμε για βαρηκοΐα μικτού τύπου.

- Κεντρική βαρηκοΐα: Συμβαίνει κατά κύριο λόγο όταν το ηχητικό μήνυμα φτάνει στον εγκέφαλο, αλλά η βλάβη εντοπίζεται στο σύστημα επεξεργασίας του. Με λίγα λόγια, το πρόβλημα εντοπίζεται στην «αντιληπτική» ακοή του παιδιού, το οποίο ενώ ακούει τον ήχο δεν μπορεί να κατανοήσει και να διακρίνει τις λέξεις.

Σημάδια απώλειας…

Τα καλά νέα είναι ότι ανεξάρτητα από την ηλικία του παιδιού σας (ακόμη και στη βρεφική ηλικία) υπάρχουν τρόποι για να ελέγξετε εάν η ακουστική του ανάπτυξη είναι «υγιής». Έτσι, λοιπόν, απευθυνθείτε στο γιατρό εάν παρατηρήσετε επισταμένα κάποιο από τα παρακάτω τα συμπτώματα στο μικρό σας:

• Η μουσική ή ένας απότομος και δυνατός θόρυβος δεν του αποσπούν την προσοχή. Βέβαια, ακόμη και πιο συνηθισμένοι θόρυβοι, οι οποίοι είναι έντονοι και δεν το… ενοχλούν, αποτελούν σημάδι μη καλής ακοής.
• Δεν ανταποκρίνεται και δεν ασχολείται με παιχνίδια που κάνουν θόρυβο, όπως οι κουδουνίστρες.
• Δεν αντιδρά όταν φωνάζετε το όνομά του και γενικότερα δεν αποκρίνεται στη φωνή σας. Επίσης, σημάδι προβλήματος ακοής μπορεί να θεωρηθεί εάν το παιδί σας δεν έχει προσπαθήσει ποτέ να μιμηθεί τους ήχους της φωνής σας ή κάποιον άλλον ήχο.
• Δεν απαντά όταν του απευθύνεται ο λόγος και παρουσιάζει αδυναμία να ακούσει όσα του λένε οι άλλοι. Επίσης, «δείχνει προτίμηση» και «χρησιμοποιεί» το ένα αφτί όταν χρειάζεται να στραφεί σε κάποιον ήχο, για να ακούσει κάτι από το περιβάλλον του.
• Στο νηπιαγωγείο ή στην πρώτη σχολική ηλικία, η βαρηκοΐα είναι κάτι που μπορεί να εντοπιστεί άμεσα, καθώς, το παιδί, όπως είναι φυσικό, συναναστρέφεται με περισσότερα άτομα και υπάρχουν περισσότερες ευκαιρίες για να παρουσιαστεί πρόβλημα στην επικοινωνία. Για παράδειγμα ένα παιδί με πρόβλημα βαρηκοΐας δεν θα ακούει καλά το δάσκαλο, αλλά ούτε και τα παιδιά μέσα στην τάξη. Αυτό μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα το να μην μπορεί να παρακολουθήσει τις παραδόσεις των μαθημάτων, να μη συμμετέχει στην τάξη, αλλά και να παρουσιάζει χαμηλές σχολικές επιδόσεις.

Εξετάσεις ακοής

Η πιο συνήθης εξέταση ακοής για τα παιδιά κάτω των 2 ετών είναι η οπτικώς ενισχυμένη ακοομετρία. Σε αυτήν την εξέταση οι μικροί μας φίλοι στρέφονται προς έναν ήχο και ανταμείβονται για αυτόν με φωτισμένα και κινούμενα παιχνίδια. Εάν ένα παιδί είναι πάνω από 2 ετών, τότε εξετάζεται με την παιχνιδο-ακοομετρία. Δηλαδή το μικρό σας εκπαιδεύεται να δίνει μια… παιχνιδο-απάντηση κάθε φορά που εμφανίζεται ένας ήχος (π.χ. προσθέτει ένα κομμάτι πάζλ κ.λπ.).

Οι ψυχολογικές συνέπειες…

Η ακοή είναι φυσικά μία πολύτιμη ανθρώπινη αίσθηση. Όταν ένα παιδί δεν ακούει καλά, δεν αντιλαμβάνεται πλήρως όλα όσα λαμβάνουν χώρα στο περιβάλλον του, με αποτέλεσμα να έχει την τάση να απομονώνεται και ενίοτε να παρουσιάζει και μελαγχολία ή αφηρημάδα. Σημαντικό δε για τα παιδιά σχολικής ηλικίας είναι η δυσκολία τους να παρακολουθήσουν και να συμμετέχουν στα σχολικά μαθήματα. Όταν ένα παιδί δεν μπορεί να επικοινωνήσει με το περιβάλλον του, πιθανότατα να νιώθει άγχος στις κοινωνικές συναναστροφές, αλλά και να έχει χαμηλή αυτοεκτίμηση, λόγω του ότι δεν θα μπορεί να συμμετέχει σε ομαδικές «εργασίες». Για το λόγο αυτόν είναι ιδιαίτερα σημαντικό να δώσετε προσοχή στον έλεγχο ακοής του παιδιού σας, αλλά ακόμα και στην περίπτωση που παρουσιαστεί κάποιο πρόβλημα, να το στηρίζετε ψυχολογικά και να το ωθείτε προς τη νοητική, πνευματική και κοινωνική ανάπτυξη και εξέλιξη.

Η θεραπεία…

Από τη στιγμή που θα διαγνωσθεί στο παιδί πρόβλημα ακοής, τότε το μικρό σας θα περάσει στην επόμενη φάση, που είναι αυτή της θεραπείας. Η θεραπεία δίνεται από παιδο-ωτορινολαρυγγολόγο, από τον οποίο και θα εξεταστεί και μπορεί να ακολουθήσει μία από τις παρακάτω θεραπευτικές μεθόδους:

Φαρμακευτική αγωγή

• Χειρουργική επέμβαση: Σε αυτήν την περίπτωση υπάρχει η δυνατότητα εμφύτευσης κοχλιακών, τα οποία θα βελτιώσουν την ακοή του παιδιού, αλλά και την ικανότητα κωφών παιδιών να μάθουν την ομιλούμενη γλώσσα. Ένα παιδί, όμως, για να υποβληθεί σε μια τέτοια επέμβαση θα πρέπει να έχει κλείσει τα 2 χρόνια ζωής.
• Τα βοηθήματα ακοής ενισχύουν όλους τους ήχους, ενώ τα ακουστικά ενισχύουν επιλεκτικά ήχους. Υπάρχουν διάφορες συσκευές οι οποίες ανταποκρίνονται σε κάθε παιδί, ανάλογα με την ηλικία του, αλλά και το πρόβλημα ακοής του. Οι συσκευές αυτές μπορούν να χρησιμοποιούνται είτε σε συνδυασμό, είτε μεμονωμένα, ανάλογα με την περίσταση.

Εκπαίδευση... ακοής!

Εάν διαγνώσουν στο παιδί σας πρόβλημα βαρηκοΐας, τότε εκτός από την ιατρική οδό, θα χρειαστεί να ακολουθήσει κι ένα πρόγραμμα εκπαίδευσης το οποίο θα βοηθήσει το μικρό σας να επικοινωνεί (να ακούει και να μιλάει) καλύτερα! Για παράδειγμα, το παιδί σας μπορεί να μάθει πώς να χρησιμοποιεί τις διάφορες βοηθητικές συσκευές, πώς να συμπληρώνει την ομιλία του και να διευκολύνεται στην ανάγνωση της ομιλίας ή των χειλιών με ένα σύστημα σημάτων (με τη βοήθεια των χεριών του) ή τέλος να χρησιμοποιεί έναν συνδυασμό ομιλίας με τα δάχτυλα κ.λπ. Κάθε παιδί, όπως πολλές φορές έχουμε αναφέρει, είναι μοναδικό και έτσι ενδέχεται να χρειάζεται και διαφορετική θεραπεία από κάποιον άλλο. Για το λόγο αυτόν μόνο ο γιατρός θα είναι σε θέση να σας συμβουλέψει για την εκπαίδευση του παιδιού σας, ανάλογα με τις ανάγκες του.

Με τη συνεργασία του παιδιάτρου, Ευάγγελου Κάνταρου.