Yπογονιμότητα : Η επιστήμη δίνει λύση !

Η υπογονιμότητα είναι ένα κοινωνικό πρόβλημα που συνιστά πρόσθετο παράγοντα άγχους για τα νέα ζευγάρια. Η επιστήμη, όμως, σήμερα έχει καταφέρει πολλά δίνοντας ελπίδα σε γυναίκες που θέλουν να γίνουν μητέρες!

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η υπογονιμότητα αποτελεί διαταραχή της υγείας και χρήζει αντιμετώπισης. Η τεκνοποίηση και η δημιουργία οικογένειας θεωρούνται δικαίωμα του κάθε ανθρώπου. Η σύγχρονη ιατρική επιστήμη, με τη βοήθεια της Μοριακής Βιολογίας, αλλά και η τεχνολογική εξέλιξη πασχίζουν πάνω στον τομέα αυτόν και καθημερινά προκύπτουν συνεχώς νέα δεδομένα, άλλα αξιοποιήσιμα και άλλα θεωρητικού χαρακτήρα. Την τελευταία δεκαετία οι εξελίξεις στην ιατρική τόσο στον τομέα της παθολογίας όσο και στον τομέα της χειρουργικής είναι ραγδαίες. Η ανάγκη για βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας με όσο το δυνατόν μεγαλύτερη μείωση της ταλαιπωρίας του ασθενούς έχει οδηγήσει τον κόσμο της τεχνολογίας σε μια άνευ προηγουμένου κινητοποίηση. Το όραμα κάποιων ανθρώπων, να μπορεί κάποιος, όπου και αν βρίσκεται, να δέχεται την καλύτερη ιατρική και χειρουργική φροντίδα πλησιάζει στο να γίνει πραγματικότητα.

Ορισμός υπογονιμότητας

Η υπογονιμότητα ορίζεται ως η αδυναμία ενός ζευγαριού να επιτύχει σύλληψη και να αποκτήσει τέκνο έπειτα από τουλάχιστον 1 έτος τακτικών σεξουαλικών επαφών χωρίς αντισυλληπτική προστασία. Δεν είναι μια κολλητική ασθένεια και δεν χρειάζεται να δημιουργείται πανικός. Επίσης, δεν πρέπει να συγχέεται με τη στειρότητα, που είναι η απόλυτη βιολογική αδυναμία τεκνοποίησης (για παράδειγμα μια γυναίκα που έχει υποβληθεί σε ολική αφαίρεση μήτρας και ωοθηκών αδυνατεί, προφανώς, να τεκνοποιήσει).

Αίτια υπογονιμότητας

Η συχνότητα της υπογονιμότητας είναι σχεδόν η ίδια στους άνδρες και τις γυναίκες. Μετά από ενδελεχή διαγνωστικό έλεγχο, παραμένει ανεξήγητη μόνο στη μειονότητα των ζευγαριών. Σε σπάνιες περιπτώσεις η υπογονιμότητα οφείλεται είτε σε φλεγμονές του γεννητικού συστήματος είτε σε ορμονικές διαταραχές (και οι μεν και οι δεν προκαλούν συγκεκριμένες δυσλειτουργίες). Στην Ελλάδα, μάλιστα, θεωρείται ότι ο μεγάλος αριθμός αμβλώσεων, καθώς και διάφορες λοιμώξεις του γεννητικού συστήματος, που δεν καταπολεμούνται εγκαίρως και επαρκώς, προκαλούν χρόνιες φλεγμονές και οδηγούν τελικά τη γυναίκα ή τον άνδρα σε υπογονιμότητα.

Διάγνωση υπογονιμότητας

Πριν από οποιαδήποτε θεραπεία χρειάζεται να τεθεί μια σαφής διάγνωση. Η διάγνωση της υπογονιμότητας τίθεται από εξειδικευμένο ιατρό (γυναικολόγο ή ουρολόγο-ανδρολόγο, ανάλογα με την περίπτωση). Εκτός από την κλινική εξέταση και τη λεπτομερή λήψη του ιατρικού ιστορικού του ζευγαριού, ο διαγνωστικός έλεγχος μπορεί να συμπεριλάβει:

• μικροβιολογικές εξετάσεις (συνήθως καλλιέργεια σπέρματος και κολπικού υγρού),
• ειδικές εργαστηριακές αναλύσεις αίματος, σπέρματος και τραχηλικής βλέννης,
• ειδικές απεικονιστικές εξετάσεις (υπερηχογράφημα κάτω κοιλίας ή οσχέου, υστεροσαλπιγγογραφία, αξονική ή μαγνητική),
• κολποσκόπηση, πεοσκόπηση,
• χειρουργικές επεμβάσεις (υστεροσκόπηση, λαπαροσκόπηση),
• άλλες ειδικές εξετάσεις και αναλύσεις (ανοσολογικές, σπέρματος, μοριακές αναλύσεις ενδομητρίου & σπέρματος κ.λπ.).

Η ορθή διάγνωση είναι εξαιρετικά σημαντική, διότι αυτή καθοδηγεί την επιλογή της θεραπευτικής στρατηγικής. Διεθνώς διαφαίνεται πλέον η τάση για εξατομικευμένη θεραπεία, ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες του κάθε ζευγαριού. Είναι επομένως χρήσιμο τα ζευγάρια να απευθύνονται σε οργανωμένες ιατρικές μονάδες, είτε μετά από σύσταση του γενικού τους παθολόγου, είτε του ειδικευμένου επιστήμονα με τον οποίο είχαν την πρώτη τους επαφή, είτε ακόμη και απευθείας. Έτσι, το ζευγάρι δεν υποχρεώνεται σε άσκοπες ή πολλαπλές εξετάσεις και σε αποσπασματικές ή ημιτελείς διαγνωστικές διαδικασίες, ενώ μειώνεται και ο χρόνος αναμονής από τη διαπίστωση του προβλήματος μέχρι και την οργάνωση του σχεδίου αντιμετώπισης του.

Θεραπεία της υπογονιμότητας

Για την επιλογή της κατάλληλης θεραπευτικής στρατηγικής πρέπει να σταθμιστούν προσεκτικά όλα τα δεδομένα και το ζευγάρι να οδηγηθεί, με τη βοήθεια της θεραπευτικής ομάδας, σε μια νηφάλια και καθαρή απόφαση. Παράγοντες όπως η ηλικία της γυναίκας και οι οικονομικές δυνατότητες του ζευγαριού πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη, με δεδομένο ότι η διάγνωση και η θεραπεία της υπογονιμότητας ενδέχεται να αποβεί και χρονοβόρα και δαπανηρή. Ανάλογα με τη διάγνωση, προσφέρονται διαφορετικές επιλογές. Οι απλούστερες είναι:

• Φαρμακευτική αγωγή για την καταπολέμηση λοιμώξεων.
• Ειδική φαρμακευτική αγωγή κατάλληλη για τη ρύθμιση ή τη διέγερση της λειτουργίας των ωοθηκών ή των όρχεων.
• Χειρουργική επέμβαση για τη θεραπεία ανατομικών προβλημάτων του αναπαραγωγικού συστήματος ή ενδομητρίωσης.
• Συνδυασμός φαρμακευτικής και χειρουργικής θεραπείας, εάν αυτό κριθεί απαραίτητο.

Εάν οι παραπάνω μέθοδοι δεν αποδώσουν ή εάν η εφαρμογή τους είναι περιττή, απαιτείται η προσφυγή σε πιο πολύπλοκες μεθόδους. Αυτές ονομάζονται μέθοδοι ή τεχνικές Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής (ΙΥΑ).

10 Τρόποι αύξησης της γονιμότητας!

1. Κόψτε την καφεΐνη

Οι μεγάλες ποσότητες καφεΐνης στον οργανισμό αυξάνουν τις ελεύθερες ρίζες, οι οποίες μπορεί να επηρεάσουν την ποιότητα του σπέρματος. Μία έρευνα έδειξε ότι παραπάνω από 3 φλιτζάνια καφέ την ημέρα μπορεί να μειώσει κατά το ήμισυ την ικανότητα μιας γυναίκας να συλλάβει.

2. Περιορίστε το αλκοόλ

Η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να προκαλέσει αποβολή στις γυναίκες και μείωση της κινητικότητας του σπέρματος στους άνδρες. Επίσης καταστρέφει σημαντικές βιταμίνες του οργανισμού, που βοηθούν στη σύλληψη, όπως Ε, C και ψευδάργυρος.

3. Πίνετε πολλά υγρά

Πρέπει να πίνουμε πολλά υγρά την ημέρα, όπως φρέσκους χυμούς και 6 με 8 ποτήρια νερό, χωρίς να υπολογίζουμε τις κούπες με καφέ ή τσάι που καταναλώνουμε. Έτσι, διευκολύνουμε τον οργανισμό μας να «καθαρίσει» και να αποτοξινωθεί.

4. Υιοθετήστε υγιεινή & ισορροπημένη διατροφή

Μια αλλαγή στην καθημερινή σας διατροφή μπορεί να βοηθήσει ώστε να αυξηθεί η γονιμότητά σας. Τα ζευγάρια που θέλουν να κάνουν παιδιά είναι σημαντικό να υιοθετήσουν ορθές διατροφικές συνήθειες τουλάχιστον τέσσερις μήνες πριν ξεκινήσουν να προσπαθούν να αποκτήσουν παιδί. Συνιστάται να αυξήσετε τη λήψη ελαίων ωμέγα 3 και ωμέγα 6 μέσα από τη διατροφή σας, τα οποία είναι δυνατοί ορμονικοί εξισορροπητές. Τα έλαια αυτά βρίσκονται κυρίως στους ξηρούς καρπούς, τους σπόρους και τα λιπαρά ψάρια. Προσπαθήστε να καταναλώνετε οργανικές τροφές, φρέσκα λαχανικά και ψωμί ολικής αλέσεως. Η λήψη της βιταμίνης του φολικού οξέως έχει αποδειχθεί ότι ελαττώνει σημαντικά την εμφάνιση δισχιδούς ράχης στα έμβρυα.

5. Προσέξτε το βάρος σας

Όταν το λίπος που παράγει ο οργανισμός μας πέφτει κάτω από ένα συγκεκριμένο επίπεδο, τότε το σώμα μας σταματάει να παράγει ωάρια. Άλλες έρευνες δείχνουν ότι η υπερβολική ύπαρξη λίπους στην κοιλιακή χώρα επηρεάζει αρνητικά τη ρύθμιση των ορμονών μιας γυναίκας, εμποδίζοντας την ωορρηξία. Η συσσώρευση λίπους στους μηρούς και στη λεκάνη υποδηλώνει την προετοιμασία του σώματος να αντεπεξέλθει σε επιπλέον απαιτήσεις. Επίσης, μελέτες αποδεικνύουν ότι οι υπέρβαροι άνδρες μπορεί να έχουν μειωμένα επίπεδα τεστοστερόνης, γεγονός που επηρεάζει τη λειτουργία του σπέρματος. Επομένως προσέξτε το βάρος σας!

6. Κόψτε το κάπνισμα

Το χρόνιο κάπνισμα «δηλητηριάζει» τις ωοθήκες. Ο καπνός ελαττώνει την ικανότητα των ωοθηκών να παράγουν υγιή ωάρια. Μία βαριά καπνίστρια θα φτάσει στην εμμηνόπαυση περίπου 5 χρόνια νωρίτερα από μία μη καπνίστρια. Όσον αφορά τους άνδρες, το κάπνισμα είναι τοξικό για το σπέρμα, επηρεάζοντας κυρίως την ποιότητά του.

7. Με μέτρο τα παυσίπονα

Πολύ γνωστά παυσίπονα, όταν καταναλώνονται κατά τη διάρκεια της ωορρηξίας, παρεμποδίζουν τη σωστή λειτουργία των ορμονών που σχετίζονται με αυτή, μειώνοντας έτσι τις πιθανότητές σας να συλλάβετε σε αυτόν το συγκεκριμένο κύκλο ωορρηξίας.

8. Προσοχή στα εσώρουχα

Η ιδανική θερμοκρασία του σπέρματος είναι κατά έναν βαθμό μικρότερη από τη θερμοκρασία του σώματος. Η αύξηση της θερμοκρασίας μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την ανδρική γονιμότητα. Συνιστάται λοιπόν οι άνδρες να φορούν εσώρουχα και ρούχα που επιτρέπουν στο σώμα να «αναπνέει». Αλλά και για τις γυναίκες τα στενά ρούχα και τα συνθετικά εσώρουχα έχουν κατηγορηθεί για μολύνσεις και μύκητες.

9. Κάντε τακτικά εξετάσεις

Φροντίστε να κάνετε ιατρικές εξετάσεις τακτικά για σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα, όπως για χλαμύδια, τα οποία μπορεί να προκαλέσουν φλεγμονή των γεννητικών οργάνων, που με τη σειρά της προκαλεί φράξιμο των σαλπίγγων.

10. Απαραίτητη η άσκηση

Πριν μείνετε έγκυος είναι σημαντικό να βρίσκεστε στην καλύτερη δυνατή φυσική κατάσταση. Η σωματική άσκηση θα βελτιώσει το σφρίγος και τη δύναμή σας και θα σας βοηθήσει να αντεπεξέλθετε στην επιπλέον ένταση με την οποία θα επιβαρυνθεί το σώμα σας κατά την εγκυμοσύνη.

Με τη συνεργασία του Θεόδωρου Αδάμη, MD, PhD, MSc, μαιευτήρα-χειρουργού γυναικολόγου